Welke taal of taalvariant we gebruiken, hangt af van een aantal factoren zoals:
- het land en/of de streek waarin we wonen
- de sociale groep waartoe we behoren
- onze leeftijd en geslacht
- onze kijk op het leven (levensbeschouwing)
- onze opleiding of ons beroep
- de context waarin we taal gebruiken
Afhankelijk van deze parameters, gebruiken we telkens een andere taalvariant. De verschillende taalkringen waarin we de varianten gebruiken, snijden elkaar en vloeien ineen.
- Toen de wereld nog minder mobiel was, sprak zowat iedereen gewoon de taal van de plaats waar hij/zij werd geboren. Een Engelsman sprak Engels. Een Vlaming sprak Nederlands. Vandaag is dat niet altijd meer het geval. Talen worden nu gesproken op plaatsen waar ze - vroeger - geografisch gezien niet voorkwamen.
- Taalvarianten bestaan niet alleen over landsgrenzen heen. Ook binnen een taalgebied onderscheiden we lokale volksgroepen met een gemeenschappelijke levenswijze en intense nauwe betrekkingen. Naast de grote overeenkomst met het Algemeen Nederlands vertoont de taal van deze groepen - hun dialecten - verschillen in klank, woordgebruik, intonatie en zinsbouw.
- Dialecten verschillen dus van streek tot streek. Als je niet van de streek bent, valt die eigenheid van de streektaal soms heel erg op. Een Vlaming bijvoorbeeld, ervaart het Limburgse dialect als traag en sloom en hij stelt vast dat een West-Vlaming het moeilijk heeft om de [g] en de [h] duidelijk van elkaar te onderscheiden... Wie dagelijks met die taal in aanraking komt, merkt de verschillen niet meer op.
- Een taalvariant die bepaald wordt door sociale factoren noemen we een sociolect. Afhankelijk van de groep waarin jij zit, zal je een andere 'taal' spreken. Zo kennen we onder meer: jongerentaal, gametaal, mannentaal... Een persoon kan meer sociolecten gebruiken.
- Tot slot wordt onze taal ook bepaald door context. Afhankelijk van de situatie waarin we ons bevinden, kiezen we voor ander taalgebruik. Zo kunnen we onder meer het onderscheid maken tussen een beleefd gesprek, of een los gesprek onder vrienden.
In het vervolg van deze blog lichten we enkele van deze taalvarianten verder toe.